Dzięki wprowadzonym  zmianom od 1 lipca 2019 roku świadczenie wychowawcze przysługuje na  wszystkie dzieci do 18. roku życia, bez względu na dochody uzyskiwane przez rodzinę. Finansowe wsparcie trafi w sumie do 6,8 mln dzieci.

Inne ważne zmiany :

Brak wymogu ustalenia alimentów.

Od 1 lipca 2019 r. przyznanie prawa do świadczenia wychowawczego nie wymaga już ustalenia alimentów na dziecko od drugiego rodzica w przypadku wniosków składanych przez rodziców samotnie wychowujących dziecko. Odpada więc czasochłonna weryfikacja wymogu ustalenia alimentów na dziecko.

Wprowadzenie dodatku wychowawczego w wysokości 500 zł na  dzieci umieszczone w placówkach opiekuńczo-wychowawczych

Od 1 lipca 2019 r. dodatkowe wsparcie na dziecko w postaci dodatku w wysokości świadczenia wychowawczego otrzymają także placówki opiekuńczo-wychowawcze typu socjalizacyjnego, placówki opiekuńczo-wychowawcze typu interwencyjnego, placówki opiekuńczo-wychowawcze typu specjalistyczno-terapeutycznego, regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne oraz interwencyjne ośrodki preadopcyjne.

Do tej pory – od 1 kwietnia 2016 roku – dodatek wychowawczy (w wysokości świadczenia wychowawczego) przyznawany był rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka, a w przypadku placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego przyznawany był dodatek do zryczałtowanej kwoty, o którym mowa w art. 115 ust. 2a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Na wzór rozwiązania obowiązującego w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego przyjęto zasadę, że dodatek przyznaje się na wniosek dyrektora placówki składany do powiatowego centrum pomocy rodzinie właściwego ze względu na miejsce położenia placówki.

Dodatek ten, w szczególności, powinien być przeznaczony na rozwój zainteresowań wychowanków placówki oraz zwiększanie ich szans edukacyjnych i rozwojowych.

Program 500+ objął także dzieci umieszczone w domach pomocy społecznej.

Wprowadzenie szczególnego 3-miesięcznego terminu, liczonego od dnia urodzenia dziecka, na złożenie wniosku o świadczenie wychowawcze na nowo narodzone dziecko 

Od 1 lipca  2019 r. rodzice mają aż 3 miesiące od dnia urodzenia dziecka na złozenie wniosku o przyznanie świadczenia wychowawczego. Złożenie wniosku w tym czasie gwarantuje przyznanie świadczenia z wyrównaniem od dnia narodzin dziecka. Do tej pory świadczenie wychowawcze przysługiwało od miesiąca złożenia wniosku.

Istotne jest, że powyższe rozwiązanie dotyczy dzieci urodzonych po 30 czerwca 2019 r. Rozwiązanie dotyczy odpowiednio także opiekuna prawnego i opiekuna faktycznego dziecka.

Wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na przyznanie, z zachowaniem ciągłości, świadczenia wychowawczego drugiemu z rodziców dziecka w przypadku śmierci rodzica, któremu świadczenie zostało przyznane na dany okres lub który zmarł przed rozpatrzeniem złożonego wniosku.

Rozwiązanie to pozwala na przyznanie, z zachowaniem ciągłości, świadczenia wychowawczego drugiemu z rodziców dziecka w przypadku śmierci rodzica, któremu świadczenie zostało przyznane na dany okres lub śmierci rodzica który złożył wniosek o świadczenie ale zmarł przed jego rozpatrzeniem. Aby zachować ciągłość świadczenia rodzic, który został z dzieckiem musi złożyć wniosek w terminie 3 miesięcy od dnia śmierci rodzica, który do tej pory pobierał świadczenie wychowawcze.

Istotne jest że powyższe rozwiązanie ma zastosowanie do spraw, w których śmierć rodzica nastąpiła po dniu 30 czerwca 2019 r.

Według stanu prawnego obowiązującego do 30 czerwca 2019 r., w przypadku śmierci rodzica, na którego wydano decyzję przyznającą świadczenie wychowawcze, z dniem jego śmierci prawo do przyznanego świadczenia wygasało, gdyż jest to świadczenie osobiste, niezbywalne i niepodlegające dziedziczeniu. W konsekwencji, świadczenie to nie przechodziło „z automatu” na drugiego z rodziców dziecka lecz musiał on złożyć nowy wniosek o świadczenie wychowawcze, na podstawie którego świadczenie przyznawane było od miesiąca złożenia przez niego wniosku.

Uproszczone procedury

Z uwagi na rezygnację z kryterium dochodowego przy ustalaniu prawa do świadczenia wychowawczego nastąpiło zdecydowane skrócenie wniosku. Ponadto pracownicy gminni nie są już obciążeni koniecznością ustalania dochodów rodziny ubiegającej się o wsparcie zarówno w momencie startu okresu świadczeniowego jak i w jego trakcie. Rezygnacja z kryterium dochodowego oznacza również, że znacznemu zmniejszeniu ulegnie zakres przekazywanych przez samorządy sprawozdań z realizacji ustawy. 

Ponadto, zlikwidowany zostaje obowiązek rozstrzygania o przyznaniu świadczenia wychowawczego w drodze decyzji admnistracyjnej, na wzór bardzo dobrze przyjętego rozwiązania w programie „Dobry start”,  Osoba otrzymywać będzie automatycznie generowaną i przesyłaną na adres poczty elektronicznej informację o przyznaniu świadczenia lub w przypadku braku poczty elektronicznej informację będzie mogła odebrać osobiście. Nieodebranie informacji o przyznaniu świadczenia wychowawczego nie wstrzymuje wypłaty tego świadczenia.

Kolejną ważną zmianą, mającą wpływ na zmniejszenie kosztów realizacji zadania jest przesunięcie okresu świadczeniowego i związanego z nim okresu składania wniosków.

Wprowadzone zmiany przewidują od 2021 r. znaczące przesunięcie momentu składania wniosków o świadczenie wychowawcze na nowy okres świadczeniowy (z lipca na luty), jak i samego okresu świadczeniowego (dotychczasowy październik – wrzesień na czerwiec – maj). Pozwoli to na bardziej racjonalne rozłożenie pracy w gminach realizujących świadczenia dla rodzin.Dotychczasowe przepisy przewidywały, że rodziny składały wnioski o wszystkie świadczenia (świadczenie wychowawcze, świadczenie dobry start, świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego) w tym samym momencie, co powodowało spiętrzenie pracy realizatorów świadczeń przede wszystkim w drugiej połowie roku.

Istotne jest, że w sprawach z wniosków o świadczenie wychowawcze składanych od 1 lipca br., prawo do świadczenia wychowawczego będzie ustalane na szczególny, wydłużony okres, który potrwa do dnia 1 maja 2021 r., bez konieczności składania kolejnego wniosku w 2020 r. Zaś od 2021 r., będzie funkcjonować docelowy, roczny okres świadczeniowy trwający od dnia 1 czerwca do 31 maja następnego roku.

Od 1 lipca świadczenie wychowawcze z programu "Rodzina 500+" przysługuje na dzieci w wieku do ukończenia 18 roku życia bez względu na dochody uzyskiwane przez rodzinę.  Dzięki wprowadzonym zmianom ze świadczenia 500+ skorzysta  każde dziecko do ukończenia 18 roku życia, czyli ok. 6,8 mln osób. To prawie dwa razy więcej dzieci niż było do tej pory.

Wnioski o przyznanie świadczenia wychowawczego na nowych zasadach można składać online od 1 lipca (poprzez kanał bankowości elektronicznej, portal Emp@tia lub portal PUE ZUS), a od 1 sierpnia drogą tradycyjną (w urzędzie lub listownie pocztą).

1. Do kiedy trzeba złożyć wniosek, by móc uzyskać prawo do świadczenia 500+ na nowych  zasadach już od startu programu?

Aby uzyskać prawo do świadczenia 500+ na nowych zasadach tj. od 1 lipca, rodzic dziecka, na które do tej pory nie pobierał tego świadczenia, musi złożyć wniosek w okresie od 1 lipca 2019 r. do 30 września 2019 r.

Oznacza to, że tylko złożenie wniosku do końca września 2019 r. gwarantuje takiemu rodzicowi, że świadczenie wychowawcze na nowych zasadach zostanie wypłacone z wyrównaniem od lipca.

Jeśli  rodzic dziecka złoży wniosek po 30 września, świadczenie będzie przysługiwać od miesiąca złożenia wniosku.

2. Kiedy zostaną wypłacone pierwsze pieniądze na nowych zasadach?

Wszystko zależy od miesiąca, w którym zostanie złożony wniosek. Tak przedstawiają się poszczególne, maksymalne  terminy wypłat w zależności od miesiąca złożenia wniosku:

• Złożenie wniosku w okresie lipiec – sierpień 2019 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem od lipca, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 31 października 2019 r.
• Złożenie wniosku we wrześniu 2019 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem od lipca, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 30 listopada 2019 r.
• Złożenie wniosku w październiku 2019 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem jedynie od października, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 31 grudnia 2019 r.
• Złożenie wniosku w listopadzie 2019 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem jedynie od listopada, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 31 stycznia 2020  r.
• Złożenie wniosku w okresie od 1 grudnia 2019 r. do 31 stycznia 2020 r. oznacza, że świadczenie, z wyrównaniem jedynie od miesiąca złożenia wniosku, zostanie wypłacone najpóźniej do dnia 29 lutego 2020 r.

3. Co z terminami dla rodziców, którzy mają przyznane świadczenie na drugie i kolejne dziecko, a chcą wnioskować o „500+” również na pierwsze dziecko?

Rodzice, którzy mają obecnie przyznane świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dzieci do 30 września 2019 r., składają od 1 lipca 2019 r. jeden wspólny wniosek o ustalenie prawa do świadczenia na wszystkie dzieci.

Na podstawie takiego wniosku od 1 lipca zostanie im przyznane prawo do świadczenia na pierwsze dziecko (na które obecnie nie pobierają świadczenia 500+), natomiast od 1 października br. na pozostałe dzieci (na które świadczenia są już przyznane do 30 września 2019 r.).

Uwaga, rodzice ci muszą pamiętać aby złożyć wniosek do 30 września br., jeśli chcą otrzymać świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko z wyrównaniem od lipca br. 

4. Czy procedura składania wniosku i przyznawania świadczeń została uproszczona?

Jak już wiadomo, zniesione zostało kryterium dochodowe. To oznacza, że  rodzice nie muszą dokumentować swojej sytuacji dochodowej. Formularz wniosku został więc znacznie uproszczony i skrócony. Dzięki temu łatwiej można składać wnioski również drogą elektroniczną.

To nie koniec uproszczeń proceduralnych. Od 1 lipca 2019 r. prawo do świadczenia wychowawczego nie jest już uzależnione od ustalenia alimentów na dziecko od drugiego rodzica w przypadku wniosków składanych przez rodziców samotnie wychowujących dziecko. Odpada więc czasochłonna weryfikacja wymogu ustalenia alimentów na dziecko.

Finalnie wypłaty przyznanych świadczeń odbywać się będą szybciej, gdyż zlikwidowany został obowiązek rozstrzygania o przyznaniu świadczenia wychowawczego w drodze decyzji administracyjnej. Teraz wydawana jest szybsza i mniej pracochłonna informacja o przyznaniu świadczenia. Właściwy organ wyśle wnioskodawcy na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej informację potwierdzającą przyznanie świadczenia, zaś w przypadku braku adresu e-mailowego osoba ta będzie mogła odebrać informację o przyznaniu świadczenia w postaci papierowej. Jest to rozwiązanie, które doskonale funkcjonowało już w programie „Dobry start”, co także  znacznie zwiększyło odsetek wniosków składanych poprzez kanały internetowe. 

5. Czy świadczenie będzie wypłacane w przypadku śmierci jednego z rodziców?

W przypadku śmierci jednego z rodziców, któremu świadczenie zostało wcześniej przyznane lub który zmarł przed rozpatrzeniem złożonego wniosku, wprowadzona została ciągłość świadczenia wychowawczego. Oznacza to, że rodzic, który został z dzieckiem, nie traci automatycznie prawa do przyznanego świadczenia na dziecko. Aby zachować ciągłość świadczenia  rodzic, który został z dzieckiem, musi złożyć wniosek w terminie 3 miesięcy od dnia śmierci drugiego rodzica.

Istotne jest, że powyższe rozwiązanie ma zastosowanie do spraw w których śmierć rodzica nastąpiła po dniu 30 czerwca 2019 r.

6. Czy program obejął teraz wszystkie dzieci w pieczy zastępczej?

Od 1 lipca 2019 r. dodatkowe wsparcie w postaci dodatku w wysokości świadczenia wychowawczego przysługuje również na dzieci w wieku do 18 r. życia umieszczone w placówkach opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego, placówkach opiekuńczo-wychowawczych typu interwencyjnego, placówkach opiekuńczo-wychowawczych typu specjalistyczno-terapeutycznego, regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych.

Dotychczas dodatek wychowawczy (w wysokości świadczenia wychowawczego) przyznawany był rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka, a w przypadku placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego przyznawany był dodatek do zryczałtowanej kwoty, o którym mowa w art. 115 ust. 2a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Program obejął także dzieci umieszczone w domach pomocy społecznej. W sumie ze wsparcia skorzysta ok. 13,8 tys. nowych dzieci.

7. Jaki termin na złożenie wniosku mają świeżo upieczeni rodzice?

Do tej pory świadczenie wychowawcze przysługiwało, co do zasady, od miesiąca złożenia wniosku. Brak złożenia wniosku w miesiącu, w którym dziecko się urodziło, oznaczał brak prawa do świadczenia za ten miesiąc. 

Po zmianach, od 1 lipca rodzice mają aż 3 miesiące od urodzenia dziecka na złożenie wniosku. To ważny zapas czasu w tak gorączkowym okresie, wypełnionym nowymi obwiązkami. Oczywiście świadczenie 500+ otrzymają  z wyrównaniem od dnia narodzin dziecka.

Istotne jest, że powyższe rozwiązanie dotyczy dzieci urodzonych po 30 czerwca 2019 r.

8. Co oznacza opcja dodaj załącznik w składaniu wniosków online?

Opcja dodaj załącznik w internetowym wniosku o świadczenie wychowawcze, jak sama treść pytania wskazuje, jest opcją, którą wnioskodawca wykorzystuje dodając ewentualny załącznik tylko w przypadku, gdy w indywidualnej sprawie jest to wymagane. Dotyczy to przede wszystkim dołączenia elektronicznej kopii (np. skanu, zdjęcia) orzeczenia sądu o ustanowieniu opieki naprzemiennej obojga rodziców nad dzieckiem o ile oczywiście takie orzeczenie zostało w indywidualnej sprawie przez sąd wydane (zgodnie z pouczeniem zawartym we wzorze wniosku/kreatorze internetowym wniosku). W żadnym razie wnioskodawca nie dołącza do wniosku załączników w postaci skanów/kopii dokumentów tożsamości.

W związku z powyższym, standardowy wniosek, co do zasady, nie wymaga dołączania żadnych dodatkowych załączników (jeśli w indywidualnej sprawie jakieś dodatkowe dokumenty, w tym oświadczenia będą wymagane, skontaktuje się w tej sprawie z wnioskodawcą gminny organ właściwy dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy, do którego składany jest wniosek).